Olga Tokarczuk : le prix Nobel pour une autrice polonaise / Olga Tokarczuk i jej Nagroda Nobla

Tout le monde a déjà entendu parler du Prix de Nobel, qui distingue les plus grands physiciens, chimistes, auteurs ou autres domaines. Le 10 octobre 2019, on a eu l’occasion d’apprendre que l’écrivaine polonaise Olga Tokarczuk a obtenu le Prix Nobel dans le domaine de la littérature. C’est la troisième femme dans l’histoire de la Pologne qui reçoit cette distinction extraordinaire. L’ont aussi obtenu Wisława Szymborska (poésie) et Maria Skłodowska Curie (physique et chimie).  

En la nommant, L’Académie Royale de Suède l’a distinguée pour « une imagination narrative qui, avec une passion encyclopédique, symbolise le dépassement des frontières comme forme de vie. » Ce type de narration peut être observé dans son livre Bieguni.  

Le plus surprenant, c’est qu’Olga Tokarczuk a reçu en 2019 le prix pour l’année 2018. En fait, l’écrivaine a été nominée deux années auparavant, mais à cause des problèmes à l’Académie, la cérémonie ne s’est pas déroulée plus tôt.  

Le 7 décembre, Olga Tokarczuk a présente son discours d’une heure intitulé « Le tendre narrateur », qui a ému beaucoup d’auditeurs. Dans son allocution, elle a raconté que sa mère lui a donné son âme et a créé le tendre narrateur elle-même. Elle a décrit l’importance de la première personne du singulier dans le monde et dans la littérature. Elle a prêté aussi attention à la série TV comme une nouvelle forme romanesque et elle a insisté sur l’importance d’une nouvelle forme de narration, « La quatrième personne », qui peut décrire chaque perspective de tous les personnages, et aller au-delà de leur horizon. Ça devrait être une figure parente, qui voit plus, plus large, et peut ignorer le temps. On peut le découvrir son discours sur YouTube mais aussi le lire déjà traduit dans toutes les langues sur le site de l’Académie Suédoise.  

La cérémonie de remise du prix pour la Polonaise s’est déroulée 3 jours après le discours, le 10 décembre 2019. Son prix lui a été remis en personne par le roi de Suède, Carl XVI Gustaf. Pendant la cérémonie, les téléspectateurs ont remarqué la robe de l’écrivaine. Il s’est avéré que cette robe a un secret. Créée par Gosię Bakczyńską, la création fait référence aux suffragettes, qui se sont battues pour le droit de vote pour les femmes au parlement à Londres au XIXe et XXe siècle. La robe était de couleur d’encre, esthétiquement elle faisait référence à Selma Langeroef, écrivaine, féministe et l’une des premières femmes à recevoir le prix de Nobel, il y a 110 ans.  

Après les remises des prix dans le grand Hôtel de la ville de Stockholm, s’est déroulé le banquet, dans lequel Olga Tokarczuk a été présentée par le prince de Suède, Olaf Daniel. Pendant le banquet, les nobélisés et la famille royale ont eu l’occasion de discuter autour d’un diner, au cours duquel l’écrivaine a essayé de convaincre le roi de Suède d’arrêter la chasse.  

A la fin de sa visite, l’écrivaine a visité une école d’immigrants à Stockholm. Elle a été accueillie avec de magnifiques chants traditionnels, et les élèves lui ont offert un portrait qu’ils ont eux-mêmes réalisé. L’autrice a affirmée que c’était un rendez-vous très émouvant. Pendant la visite à l’école, Olga Tokarczuk a affirmé que, dans son discours du Nobel, beaucoup de sujets n’ont pas été soulevés. L’un d’eux, c’est la chasse et la protection des animaux. Il est important de mentionner que dans son livre Sur les ossements des morts, l’héroïne Janina Doucheyko montre sous une forme incroyable le monde des animaux et de la nature. Une femme âgée qui vit en forêt se bat contre la chasse. L’autrice humanise les animaux et les autres personnages du livre ont des caractéristiques animales. C’est la première fois que je suis tombée sur un récit aussi incroyable, l’autrice a pu créer beaucoup d’émotion en montrant le monde qui nous entoure selon une autre perspective. Cela confirme qu’Olga Tokarczuk mérite bien le prix Nobel.  

Zofia Dymek / S4PL / EEB1 Uccle

———————————-

Olga Tokarczuk i jej Nagroda Nobla  

Każdy  słyszał w swoim życiu o niezwykle prestiżowej Nagrodzie Nobla, która wyróżnia najwybitniejszych pisarzy, fizyków, chemików i twórców reprezentujących wiele innych dziedzin. 

10 października 2019 roku mieliśmy zaszczyt dowiedzieć się, że polska pisarka Olga Tokarczuk została noblistką w dziedzinie literatury. To trzecia kobieta w historii Polski, która otrzymuje to niezwykłe wyróżnienie. Wcześniej nagrodę tę otrzymały: Wisława Szymborska w dziedzinie poezji i Maria Skłodowska Curie dziedzinie fizyki oraz chemii.  

Ogłaszając nominację dla Olgi Tokarczuk, Królewska Szwedzka Akademia Nauk wyróżniła ją za „narracyjną wyobraźnię, która wraz z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic, jako formę życia.”  

Ten właśnie typ narracji  spotykają czytelnicy w jej książce pt. „Bieguni”.  

Zaskakujące jest, że Olga Tokarczuk dostała nagrodę za rok 2018 w 2019. Okazało się, iż pisarka została wybrana do tej nagrody dwa lata wcześniej, lecz ze względu na problemy w Akademii uroczystość się nie odbyła.  

Zgodnie z tradycją nobliści oddają do Muzeum Nagrody Nobla coś osobistego. Tokarczuk oddała swój kalendarz z 2018 roku z zakładką na 10-16 grudnia. Był to tydzień, w którym Noblistka miała otrzymać nagrodę i jej życie miało się radykalnie zmienić, a zamiast tego w notatkach wpisane było: „umyć zasłony i pójść do piwnicy po wełnę”.  

7 grudnia Olga Tokarczuk przedstawiła swój godzinny wykład pod tytułem: „Czuły narrator”, który poruszył wielu słuchaczy. W prelekcji autorka opowiadała, iż to matka przekazała jej duszę i powstanie czułego narratora, czyli jej samej. Opisuje znaczącą rolę pełni osoba pierwsza w teraźniejszym świecie i w literaturze. Zwraca także uwagę na seriale jako nowym sposób powieści. Pisarka wskazuje na potrzebę powołania swoistej konstrukcji postaci mówiącej w prozie, jakim byłby narrator „czwartoosobowym”, który potrafi zawrzeć perspektywę każdego bohatera i wykraczać za horyzont każdego z nich. Miałaby to być postać mówiąca, która  widzi więcej, szerzej i jest w stanie zignorować czas.  

Wykład Olgi Tokarczuk można obejrzeć na kanale YouTube oraz przeczytać w tłumaczeniu na różne języki na stronie internetowej Akademii Szwedzkiej. 

Niezwykła uroczystość wręczenia Nagrody Nobla polskiej pisarce odbyła się 10 grudnia 2019 roku. Nagrodę wręczył osobiście Król Szwecji, Karol XIV Gustaw.  

Podczas uroczystości widzowie zwrócili uwagę na suknię Noblistki. Okazało się, że posiada ona tajemniczy przekaz. Uszyta przez Gosię Baczyńską kreacja jest nawiązaniem do sufrażystek, które w XIX i XX wieku walczyły o prawo kobiet do głosowania w Londyńskim Parlamencie. Suknia w kolorze atramentowym estetycznie miła nawiązywać do Selmy Lagerloef, pisarki, feministki oraz jednej z pierwszych kobiet, które otrzymały Nagrodę Nobla. Wyróżnienie to zostało jej przyznane równo 110 lat wcześniej.  

Po rozdaniu nagród w Sali Błękitnej odbył się “bankiet noblowski”, na który Olga Tokarczuk została wprowadzona przez księcia Szwecji Olafa Daniela. Podczas przyjęcia nobliści oraz rodzina królewska mieli okazję do rozmów na różne tematy. Pisarka od lat broni praw zwierząt i podczas kolacji próbowała przekonać króla Szwecji, aby przestał polować.  

Na koniec swojej wizyty autorka odwiedziła szkołę w imigranckiej dzielnicy Sztokholmu. Została tam przywitana pięknymi tradycyjnymi śpiewami, a uczniowie podarowali jej własnoręcznie narysowany portret. Autorka przyznała, że było to niezwykle wzruszające spotkanie.  

Podczas spotkania w szkole Olga Tokarczuk oznajmiła, że w swoim noblowskim przemówieniu wielu tematów nie zdołała poruszyć. Jednym z nich było myślistwo i ochrona zwierząt. Warto tutaj wspomnieć, że w książce „Prowadź swój pług przez kości umarłych”  bohaterka pani Duszejko ukazuje w ciekawy i niezwykle oryginalny sposób świat przyrody. Starsza kobieta, która mieszka w malutkiej osadzie przy lesie, walczy przeciwko myśliwym. Autorka uczłowiecza zwierzęta, a inne postacie w książce mają cechy zwierząt. Pierwszy raz napotkałam się z taką niesamowitą narracją, autorka potrafiła wzbudzić wzruszenie gdyż pokazuje inne spojrzenie na otaczający nas świat.  

Pokazuje to że Oldze Tokarczuk nagroda Nobla tym bardziej odpowiada.    Zofia Dymek